Czworakowanie – wartościowy etap w rozwoju niemowląt

Czworakowanie jest najbardziej efektywną formą lokomocji niemowlęcia przed chodzeniem. Chęć odkrywania świata, poznawania nowych zakamarków pomieszczeń i możliwość sięgnięcia po znajdującą się daleko zabawkę, motywują do coraz to sprawniejszego przemieszczania się. Dzięki temu dziecko rozwija się nie tylko pod kątem motorycznym, osiągając kolejny ważny kamień milowy swojego rozwoju, ale również wspiera dojrzewanie sfery poznawczej, zaspokajając swoją ciekawość.

Pozycja czworacza jest dość trudna do przyjęcia dla rozwijającego się niemowlęcia i wymaga zaangażowania wielu części ciała. Aby ją osiągnąć dziecko leżące na brzuszku musi przenieść ciężar ciała na wyprostowane kończyny górne i dźwignąć pupę do góry pracując mięśniami brzucha, w celu podciągnięcia kolan pod bioderka. Podczas przemieszczania się przeciwstawna ręka i noga wykonują ruch do przodu nadając rytm naprzemienności z synergistyczną pracą mięśni tułowia. Dzięki temu dziecko doświadcza i doskonali przenoszenie ciężaru ciała we wszystkich płaszczyznach, a ruchy naprzemiennie pozytywnie wpływają na równowagę pracy obu półkul mózgowych. Stymulacja prioprioceptywna dłoni podczas ich obciążania osiowego wpływa pozytywnie na kształtowanie się łuków dłoni i koordynację ruchów w motoryce małej, czyli pisaniu, jedzeniu itp. Czworak jest również doskonałym pośrednikiem pomiędzy pozycją leżącą, a siedzącą. Dziecko z pozycji czworaczej przed siadem bokiem przechodzi do symetrycznego siadu. W dalszym etapie dziecko próbuje z tej pozycji podciągnąć się w górę do klęku prostego, następnie jednonóż, osiągając ostatecznie pozycję stojącą.

Tabele rozwojowe pokazują różny wiek graniczny dla osiągnięcia pozycji czworaczej i przemieszczania się w niej, zwykle ok. 8-9 miesiąca życia. Należy jednak pamiętać, że rozwój dzieci cechuje różnorodność i każde z nich jest indywidualnością. Jeśli jednak nasza pociecha nie przyjmuje pozycji czworaczej w określonym czasie, należy przyjrzeć się prezentowanymi przez dziecko aktywnościami oraz jakością ich wykonania. Może się okazać, że maluch rozwija się prawidłowo, a chwilowa stagnacja jest czymś naturalnym. Z drugiej strony może to być sygnał, że wystąpiły zaburzenia w napięciu mięśniowym. Pierwszy rok życia jest fundamentalny dla dalszego rozwoju motorycznego i każda nabyta umiejętność stanowi bazę dla coraz to bardziej skomplikowanych manewrów. Zatem jeśli na jakimś etapie rozwoju maluch sobie nie radzi, bądź korzysta z kompensacyjnych wzorców, ciężej będzie mu osiągnąć wyższe pozycje, lub będzie to robić w sposób nieprawidłowy. Dlatego ważna jest obserwacja i diagnostyka pod kątem ewentualnych zaburzeń rozwojowych, ponieważ zwykłe trudności w osiągnięciu kolejnych etapów są czymś uwarunkowane. Najczęściej powodem jest obniżone napięcie mięśniowe, które uniemożliwia dziecku przeciwstawienie się sile grawitacji oraz nakładające się na to kompensacje we wzorcach postawy i ruchu.